Anafilaktik Şok (Anafilaksi)
Anafilaktik Şok Nedir?
Anafilaktik şok, vücudun bir alerjene karşı aşırı ve ani bağışıklık tepkisi göstermesi sonucu gelişen, hayati tehlike yaratabilen ciddi bir alerjik reaksiyondur. Anafilaksi genellikle dakikalar içinde gelişir ve acil müdahale gerektirir.
En Yaygın Tetikleyiciler
- Besinler: Yer fıstığı, fındık, süt, yumurta, deniz ürünleri
- İlaçlar: Penisilin ve diğer antibiyotikler, bazı ağrı kesiciler
- Arı veya böcek sokmaları
- Lateks (eldiven, balon, tıbbi malzeme)
- Nadir durumlarda egzersiz veya soğuk hava
Belirtiler (Hızla gelişir)
- Ciltte kızarıklık, kurdeşen (ürtiker), kaşıntı
- Dudaklarda, dilde, boğazda şişme
- Nefes darlığı, hırıltı, boğazda tıkanıklık hissi
- Baş dönmesi, baygınlık
- Nabzın zayıflaması, tansiyon düşüklüğü
- Mide bulantısı, kusma
- Şuur kaybı ve şok
Ne Yapılmalı? – Acil Müdahale Şarttır
Anafilaksi hayati risk taşıdığı için belirtiler fark edildiğinde hemen müdahale edilmelidir:
- Adrenalin uygulaması (enjekte edilebilir oto-enjektör / EpiPen)
- 112 Acil Sağlık hizmetleri çağrılmalıdır
- Kişi sırt üstü yatırılmalı, ayakları hafifçe yukarı kaldırılmalıdır
- Solunumu ve nabzı izlenmelidir
- Gerekirse CPR uygulanmalıdır
Adrenalin, şokun gelişimini durdurur ve hayat kurtarıcıdır. Zamanında uygulanmazsa anafilaktik şok ölümcül olabilir.
Kimler Risk Altındadır?
- Daha önce anafilaksi geçirenler
- Şiddetli alerjisi olanlar
- Astım hastaları
- Gıda, ilaç veya böcek alerjisi olanlar
- Ailede anafilaksi öyküsü bulunanlar
Korunma Yöntemleri
- Alerjiye neden olan maddeden mutlaka uzak durulmalı
- Adrenalin oto-enjektörü taşımalı ve nasıl kullanılacağı bilinmeli
- Besin etiketleri dikkatle okunmalı
- Alerji kartı veya bilekliği taşınmalı
- Yakın çevre ve okul personeli bilgilendirilmeli
Sonuç
Anafilaktik şok, acil müdahale gerektiren bir durumdur ve ihmal edilmemelidir. Alerjisi olan bireyler için farkındalık, hazırlıklı olmak ve çevrenin bilinçli olması hayat kurtarıcıdır.